Storja Moħbija tax-Xale: Kulħadd jiftakru, pero kontu tafuha din fuq ix-Xale?
Ix-Xale ta’ tas-Sliema ilu magħluq imma hawn il-ġenerazzjonijiet ta’ Maltin li żgur jiftakkruh, kien jissimbolizza l-qofol tal-divertiment, il-pjaċir, u l-libertà tal-espressjoni f’Malta mill-bidu sal-nofs tas-seklu 20. Ix-xale kien jinsab f’Għar id-Dud, fiż-żona ta’ Qui-Si-Sana, biswit il-Fortiża tas-Sliema, bejn l-1926 u l-1963. Illum, baqa’ biss il-pjattaforma fejn kienet tinsab, tfakkira ħajja fil-memorja ta’ dawk li jiftakru l-glorji tagħha.
Huwa ġie żviluppat fl-aħħar tas-seklu 19, u malajr sar post popolari għall-viżitaturi madwar il-gżira. Kien hemm il-baned li daqqew hemm regolarment, u l-inħawi saru ċentru ta’ divertiment. Carmelo Axisa iffirma kuntratt ta’ 30 sena biex jibni Chalet f’dik iż-żona. L-istruttura ġiet iddisinjata fl-istil kontemporanju neo-liberty/art nouveau u ġiet inawgurata fit-12 ta’ Mejju 1926.
Skont il-Malta Chronicle tal-15 ta’ Mejju 1926, ix-xale kien “kostruzzjoni sabiħa f’kundizzjonijiet mill-aqwa fuq blat li jħares lejn il-baħar, b’żewġ sulari wiesgħa li joffru spazju għal xorb, żfin, għawm u divertiment għal mijiet ta’ nies fl-istess ħin.” Kien magħruf ukoll li kien imdawla b’bozoz elettriċi, novità kbira għal dak iż-żmien.
Il-baned l-aktar magħrufa tal-gżira kienu jdoqqu regolarment fix-xale, fejn il-klijenti setgħu jiżfnu f’ilbies tal-għawm. Madankollu, l-Ħdud filgħaxija kienu avveniment aktar formali, b’kulħadd liebes suit u ingravata. Ix-xale kien ukoll mikri għal tiġijiet u funzjonijiet privati.
Sfortunatament, maż-żmien, ix-xale bdiet tiddiżvolvi f’xi ħaġa aktar simili bħal kiosk. Bil-bidu tat-Tieni Gwerra Dinjija fl-1939, il-ħajja normali waqfet u x-xale ingħalaq temporanjament. Attakk mill-ajru fl-1942 kompla jżomm lura t-tfittxija għall-ftuħ mill-ġdid. Eventwalment, ġie irranġat, mibjugħa u reġa’ nfetaħ f’Lulju 1944.
Sfortunatament, fl-1959 il-Chalet ġiet iddikjarata strutturalment mhux sigur u fl-1963 ingħalaq b’mod permanenti. It-temp ħażin kompla iħarbat l-istruttura, u minkejja tentattivi biex jerġa’ jieħu l-ħajja, ix-xale ġie meqrud kompletament fl-2006. Illum, baqa’ biss il-bażi tal-konkos, li tintuża għall-għawm u s-sajd, iżda il-memorja tiegħu ma jintnesa qatt.
